Elektriciteitskabels en draden: een overzicht

Ben je van plan om je elektriciteitsinstallatie zelf te plaatsen, of je bestaande installatie uit te breiden? Grote kans dat je kabels zal moeten inwerken. Je gebruikt echter niet gelijk welke elektriciteitskabel je te pakken krijgt. Wie een domoticasysteem wil installeren, zal daar andere kabels voor moeten gebruiken dan bij een klassieke installatie. Elk type kabel is geschikt voor een specifieke toepassing. We lichten de meest courante types toe, en geven een woordje uitleg over de kleurcodes van de draden.

De basis: draden

De termen elektriciteitskabel en elektriciteitsdraden worden maar al te vaak door elkaar gebruikt. Als we het over kabels hebben, hebben we het over installatiekabels (zie verder), bij de term 'draden' gaat het over wat er in de kabelmantel zit. 

VOB of VOBST

Binnenin een elektriciteitskabel bevinden zich VOB-draden. Deze bestaan uit een koperen kern, overtrokken met een isolerende vinyllaag. Elke draad heeft een andere kleur, en elke kleur staat op zijn beurt voor een andere functie.

• de fasedraad is roodbruin van kleur en zorgt voor de stroomtoevoer. Normaalgezien is dit de enige draad die onder spanning staat;
• de nulgeleider of nuldraad heeft een blauwe kleur en zorgt voor de afvoer van de stroom;
• de aardingsdraad is de geelgroene draad die in verbinding staat met de aardingslus. Deze dient ter beveiliging.

VOB-draden mogen nooit zomaar bloot in de muur worden gebruikt. Deze worden daarvoor altijd door een beschermende preflexbuis getrokken, of in een installatiekabel.

VOB-varianten

VOBST

VOBst-draden zijn soepelere varianten van de VOB-draad. Deze beschikken over een meerdradige kern van getint koper. VOBst mag echter niet gebruikt worden als vaste bekabeling, enkel in verdeelkasten, armaturen, machines en dergelijke.

Schakeldraden

Naast de gebruikelijke VOB-draden heb je ook schakeldraden. Die zijn meestal zwart of grijs. Schakeldraden verbinden de stroomtoevoer van een schakelaar naar bijvoorbeeld een lamp.

Installatiekabels

XVB en afgeleiden

XVB-kabel

Iedereen kent wel de XVB-kabel: drie VOB-draden in een stevig omhulsel, beschermd door een binnen- en een buitenmantel uit kunststof.  Deze heeft dus geen extra bescherming (buis) nodig om in een muur in te werken of te gebruiken.  

XVB-kabels zijn zowel geschikt voor verlichting, schakeling als in de zekeringkast en worden toegepast bij zowel nieuwe installaties als bij renovaties. Als je een XVB-kabel in de grond wil gebruiken, moet die in een beschermende wachtbuis gestoken worden.

EXVB-kabel

EXVB-kabels hebben een extra versterkte mantel en mogen daardoor rechtstreeks in de grond worden geplaatst zonder wachtbuis – ze worden dan ook “grondkabel” genoemd en worden hoofdzakelijk toegepast om de stroom van het net naar de meterkast in je woning te brengen. Een EXVB-kabel is tevens het best geschikt voor buitentoepassingen.

XGB-kabel

Een XGB-kabel is in feite hetzelfde als een XVB-kabel, maar dan zonder halogeen. Bij een eventuele brand zorgt deze voor minder zwarte rookontwikkeling. Een XGB-kabel moet daarom verplicht worden gebruikt in openbare gebouwen, maar kan ook gebruikt worden in installaties van particuliere woningen.

Kabeldoorsnede

Naast het type kabel dat je kiest, is de doorsnede van de draden erin ook belangrijk. Naast kabels geldt dit uiteraard ook voor preflexbuizen met VOB-draden in. De draaddoorsnede staat altijd op de verpakking en wordt uitgedrukt in mm², alhoewel dit meestal niet zo staat aangeduid. Er staat bijvoorbeeld 3G1,5:

• De 1,5 slaat dus op de doorsnede in mm²;
• de 3G duidt aan dat er drie geleiders in de verpakking zitten, waarvan één een aardingsdraad is. Zit er geen aardingsdraad bij de geleiders, dan wordt dit aangeduid door een 3X.

Juiste dikte voor de juists stroomkring

• Voor een stroomkring met enkel verlichting gebruik je een draad van 1,5 mm². Die is ook afgezekerd in de elektriciteitskast met een automaat van 10 A, maximaal 16 A.
• Voor gemengde kringen of kringen met een stopcontact wordt een diameter van 2,5 mm² bij gebruikt. Deze zijn gezekerd op een automaat van 16 A, maximaal 20 A.
• Grotere diameters dienen voor grotere verbruikers van elektriciteit zoals een fornuis. Je zekert ze dan ook op een groter ampèrage (32 tot 40 A).

Brandveiligheid
Kabels in bundel of in preflex, opbouw of in holle wanden, moeten minstens CCA-genormeerd zijn. Afzonderlijke kabels in opbouw of die minstens 3 cm in volle muur zijn ingewerkt, volstaan met ECA. In brandbare gebouwen (CA2) is CCA verplicht, tenzij de kabel extra wordt beschermd met een gelijkwaardige mantel.

Kabels voor domotica en smarthomes

Naast een klassieke elektrische installatie kan je ook kiezen voor een smarthomesysteem, waarbij elektrische toestellen in huis geautomatiseerd worden via een centraal of gedecentraliseerd controlesysteem.

Buskabel

In tegenstelling tot een klassieke installatie, waarbij een schakelaar rechtstreeks verbonden is met bijvoorbeeld een lamp, werkt een domoticasysteem met aparte voedingskabels en datakabels. Voor communicatie gebruikt men vaak een buskabel zoals de groene EIB/KNX-kabel, die idealiter in een groene preflexbuis wordt gelegd.

Dat kan zowel in serie gebeuren, waarbij er wordt doorgelust van de ene schakelaar naar de volgende, als in sterconfiguratie, vanuit de kast naar verschillende verdiepingen.

SVV-kabel

Sommige toepassingen gebruiken ook SVV-kabels of andere signaalkabels, bijvoorbeeld voor het aansturen van een videofoon of alarmsysteem. Het gekozen domoticasysteem bepaalt welke kabeltypes en topologieën nodig zijn.

Lees hier meer over smarthomesystemen

Kabels voor telecom

COAX-kabel

Voor de aansluiting van een televisie wordt vaak nog een COAX-kabel gebruikt. Deze kabel bestaat uit een centrale koperen geleider, omgeven door een isolatielaag en een gevlochten of foliescherm (de tweede geleider). Het televisiesignaal loopt via de centrale geleider, terwijl de buitenste afscherming dient als aarding en bescherming tegen storingen (interferentie).

UTP-kabel

Een UTP-kabel (Unshielded Twisted Pair) kennen we als internet- of netwerkkabel. Varianten zijn onder andere FTP (Foiled Twisted Pair), STP (Shielded Twisted Pair) en S/FTP, die extra afscherming bieden tegen elektromagnetische storingen.

Wanneer je deze kabels in de muur verwerkt, plaats je ze best in een preflexbuis ter bescherming. UTP-kabels worden soms ook gebruikt als busbekabeling in domotica, maar voor systemen zoals KNX wordt een EIB-kabel aanbevolen omwille van de hogere mechanische sterkte en standaardisatie.

Kabels voor toestellen

CTMB- en CTLB-kabels

Voor het maken van een verlengkabel gebruik je doorgaans een CTLB-kabel. Deze is voorzien van een rubberen mantel en is daardoor geschikt voor vochtige omgevingen en licht gebruik binnenshuis of buitenshuis.

Voor zwaardere toepassingen, zoals op bouwwerven of industriële installaties, gebruik je een CTMB-kabel, die een extra verstevigde rubberen mantel heeft en mechanisch beter bestand is tegen schokken, slijtage en zware belasting.

VTMB- en VTLB-kabels

VTMB-kabels hebben een vinyl mantel en zijn geschikt voor vaste of verplaatsbare huishoudtoestellen met een gemiddeld vermogen, zoals koelkasten, microgolfovens of wasmachines.

VTLB-kabels zijn lichter uitgevoerd en bedoeld voor kleine huishoudapparaten, zoals een radio, blender of stofzuiger. Ze zijn minder geschikt voor permanent gebruik onder hoge belasting of in vochtige ruimtes.